Een conference uit de jaren ‘70 van Paul van Vliet gaat over een belangrijk gegeven: de democratisering van leiderschap. Aan “Majoor Kees” de schone taak om daar invulling aan te geven. Dit doet hij door zijn compagnie de getroffen democratiserende maatregelen mede te delen. Die moeten vooral duidelijk zijn. Luisteren dus!
Dat waren nog eens tijden zeg ik dan als voormalige “oude stomp”, om maar in soldatentaal te blijven. Overigens doe ik dat met meer heimwee dan wijsheid :-)
Maar hoe kom je van Majoor Kees, nu precies 50 jaar later, naar de energietransitie? Ik denk aan leiderschap en draagvlak. En aan luisteren. Wordt dat wel gedaan? Zijn de juiste energiegebruikscijfers bekend? Het schiet aardig op met de RES’sen, zie het bericht van het planbureau voor de leefomgeving (PBL). Maar dan?
Een paar actuele berichten:
- ‘Windturbines het nieuwe asbest’ (De Telegraaf);
- Datacentra slokken in 2030, 3-4% meer elektriciteit op (alleen duurzame);
- Bijstook van houtkorrels in elektriciteitscentrales leidt tot kaalkap van unieke bosgebieden in de Baltische staten (al 11,4 miljard euro door de overheid uitgegeven);
- Uitvoering van warmtenetten stagneert in Groningen, Purmerend en Terheijden; bewoners vinden het (te) veel gedoe;
- Meer dan 75% van de zonneparken in buitenlandse handen (al meer dan 800 miljoen euro subsidie verstrekt);
- Industrie draagt onvoldoende bij aan de energietransitie;
- Nederland is het slechtste jongetje uit de klas in de EU qua duurzaamheidsresultaten.
Een scala aan berichten die in de huidige crisistijd het draagvlak en vertrouwen van de burger ondermijnen. Omgevingsmanagement met voldoende communicatie en goed feitensupport zal de burger moeten overtuigen dat het 1 minuut voor 12 is om de klimaatdoelstellingen te halen. Slechts dan zal deze in voldoende mate de switch naar een nieuwe tijd gaan maken.
En hoe zit het met de overheid? Niet alleen lokaal en regionaal, maar juist ook centraal, zal er balans moeten worden getoond in regie en leiderschap. Met correcte communicatie om aantoonbare vooruitgang te boeken. Dat betekent stoppen met “systemische” bureaucratie en beginnen met het maken van integrale afwegingen die centraal moeten plaatsvinden. Niet alleen op het gebied van gezondheid, veiligheid, natuur, milieu en landschap maar ook bij de ruimtelijke ordening. Dit is cruciaal voor de inrichting en leefbaarheid van ons land en noodzakelijk voor een juist doorzettingskader op energiegebied.
Hoe nu verder?
“Majoor Kees” nog maar eens bekijken met de 2021-pet op? Dan zal hij bij het huidige voortkabbelende beleid in 2030 zeggen: “Mensen, luisteren! Door naar Majoor Kees te luisteren is het energiegebruik toch geworden, wat we met dit klimaat geworden hebben bereikt geworden. Is dat duidelijk?“
De complexheid van de energietransitie vraagt, naast techniek, ook om een duidelijke sociaalmaatschappelijke component. “Majoor Kees” herhalend als een parodie met een kritische reflex, zou het volgende kunnen opleveren bij de vraag: wat nu te doen?
Na de verkiezingen een nieuw Ministerie van Klimaat en Energie formeren. Voeg daar wat mij betreft nog een Ministerie van Ruimtelijke Ordening en Omgeving aan toe!
Daarnaast, bij de kabinetsformatie in deze crisis, de aanstelling van een moderne klimaatgeneraal. Dat lijkt mij een adequate oplossing om met een positief kritische blik en met doorzettingsmacht, de doelen op een maatschappelijk verantwoorde wijze te halen.
Welke partij heeft dat in zijn programma staan?