LEO signaleert
Nieuw bij LEO: Prowind
‘In Nederland zijn de locaties voor het opwekken van windenergie beperkt. Om de nog beschikbare ruimte optimaal te kunnen benutten, denken we bij Prowind creatief na over de mogelijkheden voor het opwekken, opslaan en delen van duurzame energie om zo de energietransitie verder te helpen. Dit vraagt om maatwerk, creativiteit en veel flexibiliteit.
Een warme transitie?
In het Klimaatakkoord is afgesproken dat in 2050 zeven miljoen woningen in Nederland aardgasvrij moeten zijn. Voor bewoners van bestaande woningen heeft dit grote gevolgen. De Nationale Ombudsman onderzocht wat Rijk en gemeenten doen om burgers mee te nemen naar een aardgasvrije toekomst. Het rapport kwam deze maand uit.
Workshop polarisatie
Door de campagne ‘Verlies elkaar niet als polarisatie dichtbij komt’ stapte ik met extra nieuwsgierigheid de workshop Polarisatie van Thea Draijer binnen. In mijn werk heb ik regelmatig te maken met stakeholders die ongerust zijn als er plannen zijn om een windpark of warmtebuffer in hun omgeving te realiseren. Hoe kan ik daar dan het beste mee omgaan?
Waterstof de heilige graal?
Om de Europese klimaatdoelen te halen, zet Nederland volop in op verduurzaming van onze industrie. Stand van Nederland - Generatie Next (WNL) gaat kijken bij Tata Steel en bij RWE in Eemshaven.
Energie in cijfers 2023
Met de Infographic ‘Energie in Cijfers’ brengt EBN jaarlijks de belangrijkste feiten en cijfers over energie en het energiesysteem in kaart. De 7e editie van de infographic 2023 gaat in op de energiezekerheid en duurzaamheid in Nederland én Europa.
Het gekantelde perspectief van een coöperatieve ontwikkelaar
In 2013 besloot de gemeente waar ik woon om windmolens te gaan bouwen. Samen met de buurgemeenten werden er twee zoekgebieden aangewezen en ging de gemeente op zoek naar partijen die wilden ontwikkelen. De gemeente had een bijzondere eis: burgers moesten ook mee kunnen doen.
Constructief conflict?
“Het lijkt alsof we niets leren van alles wat er misgaat rondom windprojecten en dat we steeds dezelfde fouten blijven maken.” Met deze frustratie begon ik zes maanden geleden aan mijn masterscriptie voor Governance of Sustainability aan de Universiteit Leiden. Ik vroeg me af of we iets leren van dergelijke conflicten.
Bewoners dolblij met hun "winstmolens"
Waar windmolens komen, komt verzet van buurtbewoners, blijkt vaak. Maar opvallend veel bewoners van Geldermalsen zijn juist erg tevreden over de windmolens rond hun dorp in de Betuwe. Het geheim: de opbrengsten van de turbines komen ten goede aan de gemeenschap.
Zo dragen zonneparken bij aan de ecologie van Nederland
Holland Solar stelde samen met maatschappelijke partners in 2019 een gedragscode voor het ontwikkelen van zonneparken op land op. Een aantal goede voorbeelden van ecologische inpassing van zonneparken zijn bijeengebracht in een brochure.
Megaplan voor groene waterstof
Zonder er veel aandacht op te willen vestigen ligt er een megaplan klaar voor groene waterstof. Het nieuwe kabinet wil miljarden uitgeven aan de opbouw van een Nederlandse waterstofindustrie. Waterstof wordt waarschijnlijk de grootste ontvanger uit het klimaatfonds van 35 miljard euro.
Doorbreek de polarisatie
De energietransitie is de grootste naoorlogse verandering die de Nederlandse samenleving voor zijn kiezen krijgt. Nog niet eerder kwam iedere Nederlander in aanraking met een verandering van zijn woon- en werkomgeving. De energietransitie vraagt iets van iedere burger. Alleen: de een kan de gevolgen van deze verandering makkelijker opvangen dan de ander.
Jamsessie
Genoeg energie voor iedereen voor altijd. Duurzaam en rechtvaardig. Dat vraagt om een radicaal ander energiestelsel. Met de taal en de principes van nu komen we er niet. Hoe komen we van A naar B, via de principes van B? In hun blog voor het Nationaal Programma RES halen Kristel Lammers en Arash Aazami hun inspiratie uit de muziek: een jamsessie!
De ethiek van het participatievak
Het participatievak wordt steeds volwassener. We vertrouwen meer op gevalideerde kennis en methoden, en steeds minder op onze onderbuik. Naast kennis en methoden is het ook nodig om na te denken over de ethiek van het participatievak. Precies dat doen we binnen het kennisknooppunt Participatie.
Steun voor eerlijk klimaatbeleid
Uit een zogenoemde volksraadpleging door de universiteiten in Delft en Utrecht blijkt dat er draagvlak is voor 'eerlijk' klimaatbeleid. Windmolens op zee, een hogere CO2-heffing voor de industrie en het stimuleren van isolatie van woningen kunnen op de meeste steun rekenen.
Terugkijken: Sectorbijeenkomst over Waterstof
Onder de titel "Waterstof tot nadenken" organiseerde Platform LEO op 15 april 2021 een online Sectorbijeenkomst over waterstof in het licht van de energietransitie. Je kunt de bijeenkomst nu in zijn geheel terugzien.
Documentaire: Het Paradijs op aarde begint in Nederland
Met de documentaire "Het paradijs op aarde begint in Nederland (met de energietransitie)” wil Ruud Koornstra ons overtuigen van de haalbaarheid van deze aangename samenleving. Met zijn dochter Roos reisde hij door Nederland en sprak met ondernemers, wetenschappers en bestuurders.
Infographic: Energie in cijfers 2021
EBN brengt jaarlijks een gedetailleerde infographic uit met de energiecijfers van Nederland. Liggen we op koers om de doelen van het Klimaatakkoord te halen? En hoe verhouden onze cijfers zich tot die van andere Europese landen? “Energie in Cijfers 2021” geeft inzicht in het verbruik en de herkomst van onze energie.
Een pleidooi voor intergenera-tionele rechtvaardigheid
Je hoeft niet in een grote glazen aardbol te kijken om te weten hoe de Aarde er uit zal zien als we doorgaan met het streven naar voortdurende economische groei. Filosoof en politicoloog Roman Krznaric pleit in VPRO’s Tegenlicht voor universeel langetermijndenken.
EIB: Huizen aardgasvrij maken complex en duur
Het Economische Instituut voor de Bouw (EIB) becijfert dat het een gemiddelde investering vergt van 40.000 euro per woning om een huis van het gas te halen. Meer dan de helft van die investering is niet terug te verdienen met besparingen op de energierekening en is dus onrendabel.
Luisteren, mannen, luisteren! Is dat duidelijk?
Een conference uit de jaren ‘70 van Paul van Vliet gaat over de democratisering van leiderschap. “Majoor Kees” deelt zijn compagnie de getroffen democratiserende maatregelen mede. Die moeten vooral duidelijk zijn. Luisteren dus!
Ons land gaat in de uitverkoop!
Nederland krijgt er de komende jaren honderden windmolens en tienduizenden voetbalvelden aan zonneparken bij. Maar niemand wil windturbines van 250 meter hoog in zijn achtertuin. Over de groeiende weerstand en de achtergronden daarbij.
Beschermde roofvogel verhindert bouw windmolens op en bij de Veluwe
Plannen voor tientallen windmolens in en rond natuurgebied de Veluwe kunnen de prullenbak in. De aanwezigheid van de wespendief, een Europees beschermde broedvogel, betekent een streep door de realisatie.
Tegenlicht over slimme opslag van duurzame energie
Overal ter wereld zijn opslagtechneuten en batterijpioniers op zoek naar manieren om duurzame energie op te slaan. Van het ontwikkelen van snelle batterijen tot het opslaan van warmte in basalt en zout.
Voor de stadsverwarming in Bospolder-Tussendijken moest eerst vertrouwen groeien
Eindelijk is er een plan voor een nieuw warmtenet in Rotterdam-West. Maar voordat het zover was, moesten de gemeente, de woningcorporatie en het energiebedrijf elkaar leren vertrouwen. [Artikel in NRC]
Energy Transition Lab wil energietransitie versnellen
In april 2020 startte de faculteit Techniek, Bestuur en Management van de TU Delft een laboratorium voor energietransitieonderzoek. Hiermee wil de faculteit een veilige omgeving bieden waar onderzoekers ideeën kunnen ontwikkelen die de status quo van onderzoek en praktijk ter discussie stellen.
Mijn oplossing is beter dan de jouwe
Volgens Arjan Lubach moeten we niet van het gas af, maar beter isoleren. Binnen de groene beweging blijven mensen elkaars ideeën bestrijden. Maya van der Steenhoven, initiator van de VanGasLos campagne, houdt een bevlogen pleidooi: We moeten stoppen met bekvechten en de energietransitie samen oplossen.
Woningen of windmolens?
De polder Rijnenburg is een van de meest bevochten stukjes Nederland. In 2009 voorzag de Structuurvisie hier een landelijke woonwijk met 7000 huizen. Nu ziet de gemeente Utrecht de polder als ideale plek voor windmolens en zonnevelden. Een strijd die al meer dan twintig jaar woedt, is uitgemond in een loopgravenoorlog. [artikel in de Volkskrant]
Participatie: van theorie naar praktijk
Binnen TNO ETS kijken sociale wetenschappers naar de energie-transitie vanuit het perspectief van sociale innovatie. De groep is met het belang van het participatievraagstuk gegroeid. Platform LEO biedt hen de mogelijkheid om te blijven leren van de prakijkervaring en kennis te delen.
Omgevingswet in gevaar
De “grootste wetgevingsoperatie sinds de vernieuwing van de Grondwet” dreigt uit te lopen op een mislukking. Er zijn grote problemen bij de realisatie van de noodzakelijke ICT-voorziening, signaleert Trouw in een uitgebreid artikel. Mocht invoering op 1 januari 2022 al haalbaar zijn, dan is dat met een sterk uitgekleed computersysteem.
Rechter blokkeert zonnepark bewoners Terheijden
Het Brabantse dorp Terheijden wil op eigen kracht vergroenen en gasloos worden, onder andere met een zonnepark. De rechter oordeelde dat een commerciële concurrent geen gelijke kansen kreeg. [artikel in NRC]
Hoe de buurt een warmtenet wilde en het initiatief verloor
Een somber gezicht bij de initiatiefnemer, kritische vragen van bewoners en een projectleider die excuses aanbiedt. De komst van een warmtenet in de Groningse wijk Paddepoel brengt tijdens een bewonersavond veel teweeg. Het gevoel van trots heeft plaatsgemaakt voor teleurstelling. [artikel in NRC]
Joint Fact Finding: wat is het en wat kun je ermee?
Complexe projecten met veel partijen – hoe realiseer je die succesvol? Er worden steeds weer nieuwe onderzoeks- en samenwerkingsvormen gezocht om de energietransitie te laten slagen. Voor het Joint Fact Finding team was ecologie de drijfveer hiervoor. Wat is een Joint Fact Finding en hoe pak je dat aan?
Waar zit de angst?
Ben je bang je baan te verliezen door de energietransitie, dan sta je niet te springen om veranderingen. Verwacht je flink te kunnen verdienen, dan doe je graag mee aan duurzame initiatieven. Je verwachting bepaalt je houding. Tijdens de Sectorbijeenkomst op 27 oktober deelt Jan Jacob van Dijk zijn visie hierop.
Groningen, de (groene) energieprovincie
De energietransitie komt steeds dichter bij de burger. Het heeft effect op hoe mensen hun huis verwarmen, hoe ze koken en warm water gebruiken. Zij moeten daarom worden meegenomen in de transitie en ook zelf het voortouw kunnen nemen. Platform LEO kan ons daarbij aan nieuwe ideeën helpen.
Duurzame energie als springplank
Duurzame energieontwikkeling is een dankbaar onderzoeksveld voor conflict-onderzoek. De intensivering van wind-op-land in 2011 en het energieakkoord van 2013 gaven een grote impuls aan nieuwe projecten en daarmee ook aan nieuwe spanningen. Public Mediation onderzoekt conflicten in het publieke domein en werkt aan oplossingen.
Duurzaam betekent ook betaalbaar
De Provincie Utrecht heeft vanouds een taak in ruimtelijke ordening; het afwegen van belangen die een claim op de beschikbare ruimte leggen. Daar is de energietransitie bij gekomen, die zowel letterlijk als figuurlijk haar ruimte opeist. De Provincie zet in op duurzaam én betaalbaar.
Het onmaken van het gemaakte
De energietransitie gaat over het onmaken van een verdere opwarming van de aarde. De ervaring leert dat dit niet iets is voor winstgedreven organisaties. De oplossing zal moeten komen van georganiseerde groepen van gemotiveerde individuen. Maak kennis met de Coöperatie Energie Samen!
Werken in een verander(en)de wereld
Ik zit in de trein naar Den Haag, voor het eerst sinds de start van corona. Net als de trein gaat de tijd vooruit, en langzaam maar zeker keert het normale leven terug. Ik heb weer reistijd. Tijd om terug te kijken op de afgelopen maanden. Wat kan ik eigenlijk leren van mijn opgedane ervaringen?
“De coronacrisis is een generale repetitie voor de klimaatcrisis”
Politici luisteren nu naar de weten-schap, maar virologen krijgen meer aandacht dan klimaatwetenschappers. Hoe helpen we beleidsmakers om de lange termijn voor ogen te houden? In Buitenhof pleit David van Reybrouck voor een burgerberaad over het klimaat.
Burgerraadpleging ‘Kies voor Jelte’
Friese overheden willen de energie-voorziening in Fryslân verduurzamen en hierbij hun inwoners betrekken. Deze konden online aangeven hoe zij betrokken wilden worden. Ter ondersteuning liep een publieks-campagne met als boegbeeld een gezicht uit de nieuwe generatie: Jelte.
Recept voor succes: organisatie en structuur
‘Mijn kleinkinderen eten zelfs de boerenkool die ik ze voorschotel. Als ik het maar goed heb overlegd.’ Een smakelijk diner dat is afgestemd op het hele gezelschap: het heeft wel iets weg van een project.
LEO in tijden van Corona
Bijna heel Nederland probeert er al thuiswerkend het beste van te maken. Eén van de effecten van Corona en de quarantaine waar we nu in zitten is wel dat we meer reflecteren en creatiever worden. Tussen de ‘videocalls’ en huiswerkbegeleiding door doe ik dat ook.
Wij, zij en de middengroep: omgaan met polarisatie
Denken in tegenstellingen lijkt steeds meer de norm te worden in ons land. Het redelijke midden komt in het gedrang. Met het Denkkader Polarisatie hoopt IenW dit te doorbreken.
Participatie in de energietransitie: op zoek naar waar het schuurt
Geen energietransitie zonder burgerparticipatie. Maar hoe reëel zijn de verwachtingen daarbij? is participatie meer dan een mantra? En bedoelen we eigenlijk wel hetzelfde als we het over participatie hebben?
De polder is dood: leve de polder!
Er heerst onrust in de polder. De ene groep na de andere schreeuwt om aandacht. Het gedeeld maatschappelijk belang lijkt het onderspit te delven. Een nieuw poldermodel is dringend nodig. Maar #hoedan?
Weg van de grijzewittemannenparticipatie
Het is geen sinecure om een goede vorm te vinden voor burgerparticipatie: kleinschalige bijeenkomsten zijn niet altijd representatief. Gekscherend zijn het overwegend grijze, witte mannen die meedoen. Biedt Participatieve Waarde Evaluatie een oplossing?
Helpt klimaatactivisme de energietransitie?
Het klimaat vergt dringend actie. De overheid is een campagne gestart om mensen te helpen bij het maken van duurzame keuzes in en rond huis: “Iedereen doet wat!” De vraag is niet óf je iets kunt doen voor het klimaat, maar wát je kunt doen.
Nu tijd investeren in RES levert straks winst op
In een opiniestuk in Trouw houden Marten van der Gaag, strategisch adviseur Platform LEO en Marc Rijnveld, directeur van Public Mediation, een pleidooi voor genoeg tijd om de bewoners te betrekken.
Onze verslechterde biodiversiteit
Het evenwicht is zoek. We moeten economie en ecologie weer in balans brengen, met groene verdienmodellen. Lees de dringende boodschap van Age Yska over onze biodiversiteit.
Energietransitie moet acceptabel zijn voor ruime meerderheid
Hoe zorg je ervoor dat de (lokale) energietransitie voor het overgrote deel van de stakeholders acceptabel is? Bij veranderingen is het onmogelijk om het iedereen naar de zin te maken.
Hoe gaat het met LEO? Met LEO gaat het goed!
Onder de bezielende leiding van Zita en haar medewerkers is LEO gegroeid tot een volwaardig platform met deelnemers die elkaar steeds beter leren kennen, elkaar leren begrijpen, elkaar respecteren en elkaar in meerdere opzichten waarderen.
Als je begint met een vraag...
Het proces starten met een vraag is het beste wat je kunt doen als omgevingsmanager. Het zet mensen aan het denken en creativiteit komt los. Maar bereid je wel goed voor op de mogelijke antwoorden.
Zijn drijvende zonneparken een goed idee?
Het consortium Zon op Water wil Nederland wereldwijd koploper maken in de aanleg van drijvende zonneparken. Wat zijn de voor- en nadelen van zonnepanelen op water?
Windenergieprojecten op land: verduurzaming of acceptatie?
Windenergie op land is nodig om de klimaatdoelstellingen te halen en het merendeel van de Nederlandse burgers is pro windenergie, zo blijkt uit meerdere onderzoeken. Toch is weerstand vanuit de lokale omgeving de grootste remmende factor in de ontwikkeling van windenergie op land.
Zonneparken als volgend strijdtoneel: rechtvaardigt de impact de mate van burgerparticipatie?
De windenergiesector heeft moeten leren om de samenleving inspraak te geven in het besluitvormingsproces en ontwerp van een windpark project. Tijd voor de zonne-energiesector om de lessen vanuit de windenergiesector over te nemen.
Procesparticipatie wettelijk verplichten: een slecht idee?
Onder de Omgevingswet wordt vroegtijdige procesparticipatie wettelijk verplicht. De vraag blijft echter: hoe? Hoe ziet de wetgever dit voor zich? Wat wordt er van wie verwacht? En wanneer is het goed genoeg? Moeten we procesparticipatie wel wettelijk verplichten?
Gedeeld eigenaarschap bij grootschalige energieprojecten
Hernieuwbare energieprojecten door lokale initiatieven met coöperatief eigenaarschap dragen bij aan lokale acceptatie. Maar het ontbreekt lokale organisaties vaak aan kennis en middelen. Mogelijke oplossing: gedeeld eigenaarschap van hernieuwbare energieprojecten.
Dient de omgevingsmanager het publieke belang?
Omwonenden krijgen binnen formele besluitvorming rond energieprojecten een steeds grotere rol. Logisch dat er vanuit de wetenschap veel aandacht is voor omwonenden. Maar wat vinden omgevingsmanagers er eigenlijk van? Zij organiseren tenslotte dit soort processen.
Mijn feiten zijn beter dan jouw feiten!
Energieconflicten gaan niet (alleen) om verschillen in afweging van belangen. Voor- en tegenstanders gebruiken ook andere bronnen en informatie die leiden tot verschillende posities over zaken als veiligheid, milieu en gezondheid.
Draagvlak creëren vraagt om een plan!
Hoe moet participatie eruitzien? Wat is het doel? Is de participatie gelukt als iedereen tevreden is met de uitkomst? Er is veel onduidelijkheid over de invulling van burgerparticipatie. Het Klimaatakkoord zegt er niks over en de Omgevingswet legt de verantwoordelijkheid voor de invulling bij de initiatiefnemers van grote projecten.
Nieuwsuur: Klimaatcommissie pleit voor tempo en meer geld
De wereld moet meer doen om zich te wapenen tegen de gevolgen van klimaatverandering. Er moet meer aandacht én geld komen voor klimaataanpassingen. Dat is de boodschap van een nieuwe internationale klimaatcommissie onder leiding van Ban Ki-moon.
VPRO Tegenlicht – Voorbij de groene horizon
“Duurzaamheid uit plichts- of schuldgevoel en overheidsbeleid redt het niet. Je moet gewoon zorgen voor een beter ontwerp, dan wint het vanzelf.” De Deense architect Barke Ingels legt in de documentaire van Tegenlicht uit dat we in een constructief optimistische tijd leven.
Windmolens in Limburg
Windmolens roepen weerstand op van omwonenden. Tenzij die omwonenden de windmolen bezitten. Het coöperatieve model met meerdere eigenaren is de toekomst, is in het Klimaatakkoord te lezen. In Limburg staat het lichtend voorbeeld.
Overvecht gasvrij
De Utrechtse wethouder Lot van Hooijdonk loopt voorop in de strijd tegen het aardgas. Overvecht-Noord is haar proeftuin. Dat gaat de bewoners een beetje te snel. ‘Hoeveel gaat dit ons straks kosten?’
Rijnenburg Utrecht: stadsgesprekken over zon en wind
In de polder Rijnenburg worden tot 2030 geen woningen gebouwd. Het gebied is aangewezen als zoekgebied voor windmolens. Via stadsgesprekken betrekt de gemeente bewoners bij de plannen om Utrecht klimaatneutraal te maken.
Dealcrafting & tools voor participatie
In opdracht van het ministerie van EZ heeft de Nederlandse Vereniging Omwonenden Windturbines het burgerparticipatieproces in beeld gebracht. Dit om te komen tot een toolkit.